چرا اميرالومنين عليه السلام صراط مستقيم هستند ؟

چرا اميرالومنين عليه السلام صراط مستقيم هستند ؟

معنى «صراط» ؛ چگونه آن حضرت صراط مستقيم است؟

 براى توضيح اين مطلب مى‏گوئيم:

صراط به معنى طريق و راه است، و معلوم است كه اين راه بسوى خداست، و چون خدا محلّ و مكان خارجى ندارد پس مقصود راهى است از نفس براى معرفت ذات مقدّس او جلّ جلاله. و چون انسان از اوّل عمر تا آخرين لحظه حيات حالات مختلفه روحى دارد، و حركات نفسانيّه و ملكات روحيه‏اى دارد كه از تكرّر اعمال و حالات در او بوجود آمده است و دائماً از صورتى به صورت ديگر و از حالى به حال ديگر و از عقيده‏اى به عقيده ديگر و از كمالى به كمال ديگر منتقل مى‏شود، تا آنكه از مقرّبين گشته و از سابقين قرار گيرد، اگر عنايت خدا دست او را بگيرد و از كمّلين گردد، و اگر از متوسّطين باشد از اصحاب يمين‏ گردد، و اگر شيطان و نفس امّاره راهبر او باشد از اشقياء و اصحاب شمال گردد.

و در هر كس از نفس او راهى است باطنى كه تمام اعمالى كه در ظاهر انجام مى‏دهد طبق نقشه باطنى اوست؛ آن راه باطنى صراط است. و اين صراط در صورتى مستقيم است كه راهرو را با أقصر فاصله و كوتاه‏تر زمان به بهشت و رضوان و لقاى خدا برساند. و اين همان راه خدا و معرفت است كه هر امام مبيّن آن است؛ بلكه نفس خودِ امام صراط است براى تابعين، تا پيروان از راه نفس او همان راهى را روند كه خود رفته است. و چون نفس امام نزديكترين راه بسوى خداست پس امام صراط مستقيم است كه حقّاً از مو باريكتر و از شمشير برّنده‏تر است.

روى عن الصّادق عليه السّلام:

إنّ الصُّورَة الإنسانِيَّة هِىَ الطَّرِيقُ المُسْتَقيمُ إلَى كُلِّ خَيرٍ و الجِسرُ المَمدُودُ بَينَ الجَنَّة و النّارِ.[1]

                        صراط ظهور راهى است كه انسان در دنيا دارد

و البتّه صراط در روز قيامت ظهورى است از همين راهى را كه انسان در دنيا دارد. چون حقيقت دنيا جهنّم است، و صراط جهنّم راهى است كه انسان در دنيا بسوى خدا دارد. بعضى براى عبور از اين صراط مى‏لنگند و به جهنّم مى‏افتند، و اين آن كسانى هستند كه در شهوات منغمر شده و در مادّيات و لذائذ دنيّه غوطه خورده‏اند؛ و بعضى مانند برق خاطف از جهنّم عبور مى‏كنند: وَ إِنْ مِنْكُمْ إِلَّا وارِدُها كانَ عَلى رَبِّكَ حَتْماً مَقْضِيًّا، ثُمَّ نُنَجِّى الَّذينَ اتَّقَوْا وَ نَذَرُ الظَّالِمينَ فيها جِثِيًّا.[2]

عن عبدالله بن مسعود عن رسول الله صلّى الله عليه و آله و سلّم قال:

يَرِدُ النّاسُ النّارَ ثُمَّ يَصدُرُونَ بِأعمالِهِم؛ فَأوَّلُهُم كَلَمعِ البَرقِ، ثُمَّ كَمَرِّ الرِّيحِ، ثُمَّ كَحُضرِ[3] الفَرَسِ، ثُمَّ كَالرّاكِبِ، ثُمَّ كَشَدِّ[4] الرَّجُلِ، ثُمَّ كَمَشيِهِ.[5]

و فى «تفسير[6] القمّى» عن الصّادق عليه السّلام:

الصِّراطُ أدَقُّ مِنَ الشَّعرِ و أحَدِّ من السَّيفِ؛ فَمِنهُم مَن يَمُرُّ عليه مِثلَ البَرقِ، و مِنهُم مَن يَمُرُّ عليه مِثلَ عَدوِ الفَرَسِ، و مِنهُم مَن يَمُرُّ عليه مَاشيًا، و مِنهُم مَن يَمُرُّ عليه حَبوًا، و مِنهُم مَن يَمُرُّ عليه مُتَعَلِّقًا فتَأخُذُ النّارُ مِنهُ شَيئًا و تَترُكُ شَيئًا.[7]

بالجمله جهنّم ظهور دنياست، و هر كس كه در دنيا آمده حتماً در جهنّم مى‏رود؛ غاية الأمر بعضى مانند برق خاطف عبور كردند مانند پيغمبران و اوصياء، و بعضى مانند تندباد، و بعضى كه از اصحاب يمين بودند مانند عَدو الفرس، و بعضى كه گاهى معصيت مى‏كردند و توبه مانند شدّ الرّجل، و شهوت‏رانان هم در جهنّم مى‏افتند.

بنابراين عَلىٌّ عَليهِ السَّلامُ هُو الصِّراطُ المُستَقِيم‏

انوارالملكوت، ج‏2، ص: 142 تا 144

توضیحات

سیره و فضائل

15 مرداد 1391

حجة الاسلام شیخ جعفر كمالي

4751