پانزدهم جمادی الاول - شهادت محمد بن ابی بکر رضوان الله علیه

 3-شهادت محمد بن ابی بکر رضوان الله علیه

در این روز عابد قریش محمد بن ابی بکر به قتل رسید (1) . بدان که در سنه 38 ه معاویه عمرو عاص را عامل مصر کرده و به جانب مصر فرستاد و با او بود معاویة بن خدیج و ابوالاعور سلمی و چهارهزار لشکر .

از آن طرف امیرالمومنین علیه السلام محمد بن ابی بکر را عامل مصر فرمود و به مصر روانه داشت . این دو عامل چون به جانب مصر حرکت کردند ، در موضع معروف به ((منشاه)) با هم تلاقی نمودند و محاربه کردند . لشکر محمد دست از یاری او برداشتند و او را تنها گذاشتند . لاجرم محمد هزیمت کرده ، در موضعی از شهر مصر مختفی گشت . لشکر عمروعاص مکان او را پیدا کردند و دور آن خانه را احاطه نمودند .

محمد با بقیه اصحاب خود از خانه بیرون شدند . معاویة بن خدیج و عمروعاص او را بگرفتند و در موضع معروف به ((کوم شریک)) او را در پوست حماری کردند و آتش زدند و بسوختند .

چون خبر شهادت محمد و اصحابش به معاویه رسید ، اظهار فرح و شادی نمود و چون این خبر به امیرالمومنین رسید بسیار غم زده شد و فرمود : جزع و حزن ما بر محمد بن ابی بکر به قدر سرور معاویه است و فرمود : از زمانی که من داخل در این حرب شدم –یعنی حرب با معاویه –از برای هیچ کشته این قدر محزون نشدم که برای محمد محزون شدم . همانا محمد ربیب من بود (2) و من او را به جای اولاد گرفته بودم و با من بر و نیکویی کرده بود .

و بالجمله اینک در مصر ، قبر محمد که مدفن بقیه اعضای آن ولی صالح یا موضع قتل او است ، مهجور است و عادت اهل سنت چنان است که چون به قبر او برسند ، پشت به جانب قبر او می کنند و فاتحه برای پدرش ابوبکر می خوانند .!

قبل از شهادت محمد چون ضعف او از حکومت مصر ظاهر شد ، امیرالمومنین علیه السلام اشتر نخعی را با جمعی از لشکر به جانب مصر فرستاد . چون این خبر گوشزد معاویه شد ، پیغام داد برای دهقان عریش که اشتر را مسموم کند تا من خراج بیست سال از تو نگیرم . چون اشتر به عریش رسید ، دهقان آنجا پرسید که از طعام و شراب چه چیزی نزد اشتر محبوب تر است ؟ گفتند : عسل را بسیار دوست می دارد ، پس آن مرد دهقان مقداری از عسل مسموم برای اشتر هدیه آورد و برخی از اوصاف و فواید آن عسل را بیان کرد . اشتر شربتی از آن عسل زهر آلود میل فرمود و آن روز را هم روزه بود ، هنوز عسل در جوفش مستقر نشده بود که از دنیا رحلت فرمود(3) – رضوان الله علیه .

منابع : 1-النصائح الکافیه : ص .88  . وقایع الایام : ص316

2-انساب الاشراف :ص405 . وقایع الایام :ص317

3-و بعضی گفته اند که شهادت اشتر در قلزم واقع شد و نافع ، غلام عثمان او را مسموم کرد . چون خبر شهادت اشتر به معاویه رسید ، چنان خوشحال شد که در پوست خود نمی کنجید و دنیای و سیع از خوشحالی بر او تنگ گردید و گفت : همانا از برای خداوند جندی است و چون امیرالمومنین علیه السلام از قتل اشتر خبردار شد ، بسی تاسف خورد و زیاده اندوهناک و کوفته خاطر گردید و کلماتی در مدح مالک گفت و از جمله فرمود : لقد کان کما کنت لرسول الله . یعنی : مالک اشتر برای من چنان بود که من از برای رسول خدا بودم و هم فرمود :رحم الله مالکا و مامالک لو کان صخرا لکان صلدا و لو کان جبلا لکان فندا و کانه قد قدمنی قدا (منه عفی عنه)

توضیحات

جمادی الاولی

23 فروردين 1391

سید امیر حسین بحرالعلوم طباطبایی

13107