بحث قرآنی - صفحه 2

مبحث سال و ماه قمری و افضلیت عید غدیر خم - بحث قرآنی

صفحه2 از5

بناء اسلام بر سال و ماه قمری و رسمی دانستن غدیر خم به عنوان عید است

(بحث قرآنی-روایی-تاریخی-عقلی)

بِسمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحیم

وَصَلَّی اللهُ عَلی سَیِّدِنا مُحَمَّدٍ وَ آلهِ الطّاهِرِین وَ لَعنَةُ الله عَلَی اَعدائِهِم اَجمَعین

وَ لاحَولَ وَلاقُوَّةَ اِلّا بِالله العَلی العَظیم

مبحث قرآنی :

1- * و عاداً و ثموداً و اَصحب الرّسّ و قروناً بین ذلک کثیرا *(سوره فرقان آیه 38)

ترجمه : و نیز قوم عاد و ثمود و اصحاب رَسّ و طوایف دیگر بین اینها را به کیفرشان هلاک کردیم.

تفسیر کلمه رس (المیزان جلد 15- صفحه 312) : در کتاب عیون الاخبارالرضا از ابا صلت هروی از حضرت رضا (ع) روایت کرده که امیرالمومنین (ع) در حدیثی طولانی که راجع به داستان اصحاب رس است فرمود :

اصحاب رس مردمی بودند که درخت صنوبری را می پرستیدند و و نام آن درخت را شاه درخت نهاده بودند و آن درختی بود که یافث فرزند نوح آنرا بعد از داستان طوفان بر کنار چشمه ای به نام روشن آب کاشته بود و این قوم 12 شهر آباد پیرامون نهری به نام رس داشتند و نام آنها را آبان و آذری و دی و بهمن و اسفند و فروردین و اردیبهشت و خرداد و مرداد و تیر و مهر و شهریور بود ، که مردم فرس این اسامی را بر سر ماه های 12 گانه خود نهاده بودند . قوم نامبرده از آن صنوبر 12 جوانه گرفته،درهریک از شهرهای خود یکی را کاشتند و نیز از آن چشمه ای که گفتیم صنوبر بزرگ در کنار آن بود نهری به طرف آن جوانه ها و قریه ها بردند و نوشیدن از آب آن نهر را برخود حرام کردند . به طوری که اگر کسی از آن نهرها می نوشید و یا به چهارپایان خود می داد بقتلش می رساندند ، چون می گفتند : زنده ماندن این 12 خدا بستگی به آب این نهرها دارد ، پس سزاوار نیست کسی از آنها بخورد و مایه حیات خدایان را کم کند . و نیز در هر ماه یک روز را در یکی ازآن شهرها عید می گرفتند و همگی در زیر صنوبر آن شهر جمع می شدند و قربانی ها پیشکش آن می کردند و آن قربانی ها را در آتشی که افروخته بودند می سوزاندند و وقتی دود آن بلند می شد برای درخت صنوبر به سجده می افتادند و به گریه و زاری در می آمدند و شیطان هم از باطن درخت با آن ها حرف می زد .

این عادت آنها از 12 شهر بود ، تا اینکه روز عید قریه بزرگ (نوروز) فرا می رسید ، که نام این شهر اسفندار بود و پادشاهان نیز در آنجا سکونت داشتند و همه اهل شهر ها ی 12 گانه در آن جمع شده و به جای یک روز 12 روز عید می گرفتند و تا آنجا که می توانستند بیشتر از آن شهرهای دیگر قربانی می دادند و عبادت می کردند ، ابلیس هم وعده ها به ایشان می داد و امیدوارشان می کرد ، بیشترازآن وعده ها که شیطان های دیگر در اعیاد دیگر و از سایر درختان به گوششان می رسانید ، سالهای دراز براین منوال گذشت و همچنان برکفر و پرستش درختان ادامه دادند تا آنکه خداوند رسولی از بنی اسرائیل از فرزندان یهودا بسوی ایشان فرستاد ، آن رسول مدتی ایشان را به پرستش خدا و ترک شرک همی خواند و ایشان ایمان نیاوردند . پیغمبر نامبرده آن درختان را نفرین کرد تا خشک شدند ، چون چنین دیدند به هم گفتند : این مرد خدایان مارا جادو کرد ، عده ای گفتند : نه ، خدایان برما غضب کردند چون دیدند این مرد مارا می خواند تا برآن ها کفر بورزیم و ما هیچ کاری به آن مرد نکردیم ، و درباره الهه خود غیرتی به خرج ندادیم ، آن ها هم قهر کردند و خشکیدند . لذا متفق الکلمه بنا بر این نهادند که نسبت به الهه خود غیرتی نشان دهند یعنی آن پیغمبر را بکشند ، پس چاهی عمیق حفر کرده ، او را در آن افکندند و سر آن چاه را هم محکم بستند و آنقدر ناله او را گوش دادند تا برای همیشه خواموش گشت ، به دنبال این جنایت خدای تعالی عذابی بر ایشان مسلط کرد که همه را هلاک ساخت .

در نهج البلاغه علی (ع) فرموده : کجایند صاحبان شهرهای رس که پیغمبران خود را کشتند و سنت های مرسلین را خاموش و سنت های جباران را احیا کردند ؟

و در کافی به سند خود از محمد بن ابی حمزه و هشام و حفص از امام صادق (ع) روایت کرده که گفت : چند نفر زن داخل شدند بر امام صادق (ع) ، یکی از ایشان از مساحقه (جماع زنان با یکدیگر) پرسید ، حضرت فرمود : حدش همان حد زنا است ، آن زن پرسید : آیا خدای تعالی این مسئله را در قرآن ذکر کرده ؟ فرمود : بلی ، پرسید در کجا است ؟ فرمود : زنان رس .

2- *هُوَ الَّذی جَعَلَ الشَّمسَ ضیاءً وَ القَمَرَ نوراً وَ قَدَّرَهُ مَنازِلَ لِتَعلَموا عَدَدَ السِّنین َ وَ الحِساب * (سوره یونس آیه 5)

ترجمه : خداوند است که خورشید را نور دهنده و ماه را نورانی قرارداد و ماه را در سیر گردش خود در منازل و مکان های مختلفی معین و مقدر نمود ، برای این که شما تعداد سالها و حساب را بدانید ، تا شماره سالها و حساب امور خود را از آن بدانید .

تفسیر (رساله نوین – تالیف علامه سید محمد حسین حسینی طهرانی (قدس الله نفس الزکیه) : خداوند در این آیه گردش ماه را در منازل مختلف علت دانستن سالها و حساب قرارداده نه خورشید را و این وقتی صحیح است که سال بستگی به سیر ماه داشته باشد .

3- *یَسئَلوُنَکَ عَنِ الاَهِلَّهِ قُل هِیَ مَوَاقیتُ لِنَّاس وَ الحَج * (سوره بقره آیه 189)

ترجمه : (ای پیامبر) چون از تو در باره هلال ماه پرسش کنند بگو : این اشکال مختلف ماه برای تنظیم اوقات مردم و برای حج است .

4- * وَ اِنَّ عِدّه الشُّهوُر عِندَالله اِثنَا عَشَرَ شَهراً فی کِتابِ الله یَومَ خَلَقَ السَّماواتِ وَالعَرضَ مِنهَا أربَعَهٌ حُرُمٌ* (سوره توبه آیه 36)

ترجمه : همانا عدد ماهها نزد خدا در کتاب خدا 12 ماه است (محرم- صفر-ربیع الاول – ربیع الاخر – جمادی الاول- جمادی الاخر – رجب- شعبان – رمضان – شوال – ذوالقعده – ذوالحجه) از آن روز که خدا آسمان و زمین را بیافرید و از آن 12 ماه 4 ماه ماههای حرام خواهد بود (ذی الحجه – ذی القعده – محرم – رجب)

تفسیر : (رساله نوین – تالیف علامه سید محمد حسین حسینی طهرانی (قدس الله نفس الزکیه) : منها اربعه حرم (فقط در اسلام است که 4 ماه از ماه ها حرام است ) و لفظ یوم خلق السماوات و الارض ( چون این قید دلالت بر این دارد که این ماه ها ابداً تغییر و تبدیل نمی شود ) . و لا معقبه لحکمه تعالی : و معلوم می شود ماههای شمسی به هر صورت و به هر عنوان و از هر تاریخی که باشد و ملحقات آن ( از قبیل نوروز و دیگر رسومات آن ) ماه های قراردادی است که بر اساس حساب منجم و زیاده و کمی های اعتباریه و وضعیه بدین صورت در آمده . اما ماه های قمری در آن وقتی که خداوند آسمان و زمین را خلق کرد همینطور بوده است . یعنی به ابتدای رویت هلال به خروج از محاق و تحت الشعاع شروع می شده و به محاق و دخول تحت الشعاع پایان می یافته است .

ماه های قمری حسی و وجدانی است و ابتدا و انتهای مشخصی دارد و به خلاف ماه های شمسی که قراردادی و اصطلاحی است . و این معانی همه گویا و شاهد صادقند بر آن که تبدیل سالهای شمسی به قمری جایز نیست چه برسد به رعایت شئونات شمسی و آداب و رسوم آن و مسلمانان باید با تمام اهتمام در حفظ اوقات بر اساس تاریخ مقدره رسول الله (ص) که بر سنت حضرت ابراهیم پایه گذاری شده و قرآن کریم آن را حتم و لازم شمرده است عمل کنند .

5- * اِنَّما النَّسیءُ زِیَادهٌ فی الکُفرِ یُضِلُّ بِهِ الَّذِینَ کَفَروُا یُحِلُّوُنَهُ عَاماً وَ یُحَرِّموُنَهُ عَاماً لِیُوَاطِئُوا عِدَّهَ مَا حَرَّمَ اللهُ زُیِّنَ لَهُم سُوءُ أعمَلِهِم وَ اللهُ لَا یَهدِی القَومِ الکَافِرِینَ *(سوره توبه آیه 37)

ترجمه : نسیء افزایش در کفر است که تا کافران را به جهل و گمراهی کشد که سالی ماه حرام را حلال می شمرند و سالی دیگر حرام تا بدین وسیله عده ماهایی که خدا حرام کرده پایمال کنند و حرام خدارا حلال گردانند اعمال زشت آنان در نظرشان زیباست و خدا هرگز کافران را به راه راست هدایت نخواهد کرد .

تفسیر : (رساله نوین – تالیف علامه سید محمد حسین حسینی طهرانی (قدس الله نفس الزکیه) : نسیء مصدر است مثل نذیر و نکیر از ماده نسأ (یعنی به تاخیر انداختن چیزی) . قبل از بعثت رسول خدا (ص) کعبه مکان تجمع بت های بت پرستان نقاط مختلف بود که در آغاز ماه ذی الحجه به مکه سفر می کردند تا بتهای خود را عبادت و به آنها سرکشی کنند . و طبق آیین ابراهیمی بنای سرکشی به کعبه بر ماه های قمری بود و در اول ذی الحجه انجام می شد . میزبانان مکه که اعراب آن زمان بودند و موقعیت مکه از جهت دادو ستد و کسب درآمد حاصل از ورود بت پرستان برایشان از اهمیت ویژه ای برخوردار بود با مشکلی روبرو بودند و آن اینکه ماه ذی الحجه که زمان ورود بت پرستان به مکه بود در ازمنه مختلف در یکی از فصول سال قرار می گرفت و این امر بالاخص در فصل زمستان از جهاتی برای اعراب ناخوشایند بود . زیرا در فصل زمستان سردی هوا و در تابستان گرمای هوا موجب کاهش سفر بت پرستان به مکه می شد و این امر کاهش سودهای اقتصادی را برای آنها به دنبال داشت . به همین خاطر آن ها براین شدند که راهکاری برای حل این مشکل بیندیشند فلذا تصمیم گرفتند برای اینکه ذی الحجه همیشه در بهار بیفتد دست به کبیسه گری زنند و نسیء که به معنای آن به تاخیر انداختن است را عملی کرده و این ممکن نبود مگر با کم و زیاد کردن ماههای قمری و به تاخیر انداختن آنها ، به دنبال این تصمیم هرماه 10 روز به آخر آن می افزودند تا از نظر تعداد با سال های شمسی برابر شود (عمل نسیء را شخصی به نام قَلامِس انجام می داد) . این امر در نزد خدای متعال طبق آیه مذکور امری ناپسند می باشد که احیا گران آن افرادی هستند که مورد لعن خداوند می باشند و فی الحال مشاهده می شود که در سال های شمسی نیز چنین اتفاقی می افتد و معمولا در آخر اسفند ماه یک روز اضافه یا کم می شود و این عمل خلاف نص قرآن است .