شعرای غدیر درقرن اول هجری

1-امیرالمومنین علی صلوات الله علیه

2-حسان بن ثابت انصاری

3-قیس ین سعد بن عباده انصاری

4-عمروین عاص بن وائل

5-محمد بن عبدالله حمیری

     کتاب را به نام مولایمان امیرالمومنین علی علیه السلام ، خلیفۀ پیامبر برگزیدۀ خدا صلی الله علیه وآله ،آغاز کرده و به آن تبرک می جوییم ؛ زیرا ایشان از لفظ «مولی » در کلام پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله : «من کنت مولاه فعلی مولاه » چنین فهمیده است که مولا یعنی کسی که امامت مطلقه دارد و اطاعت از او همانند اطاعت از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله واجب است .

آن حضرت این مطلب را در ضمن اشعاری چنین بیان فرمودند:

1- محـمد النبـیّ أخـی و صنوی                     و حمـــزة سیّـد الشهداء عمیّ

2- وجعفرٌ الذی یضحی ویسمی                     یطیــــر مع الملائکة ابن اُمی

3- وبنتُ محمد سَکَنی و عِرسِی                    منوطٌ لحــــمها بدمی ولحـمی

4- وسبـــطا أحـمدٍ ولـدای منـها                     فأیّکـــــم له ســهم کسهـــمی

5- سبقتُـکم إلــی الإسلام طُـرّا                     علی ماکان من فهمی وعلمی

6- فأوجبَ لی ولایتـه علیـکم                     رسولُ الـله یومَ غدیر خـــم

7- فویـلٌ ثــمّ ویــلٌ ثــمّ ویـلّ                     لمن یلتقی الإـه غداً بظلمی

1-محمد پیغمبر ، برادر بسیارمهربان ، وهمتای من است ، و حمزه –سرور شهیدان – عموی من است .

2-وجعفر همان که روز وشب با ملائکه در پرواز است ، پسرِمادر من است .

3- دختر محمد مایۀ آرامش من و همسر من است که گوشت او با خون من درآمیخته است .

4- و دو نوۀ احمد صلی الـله علیه وآله وپسران من از او( و فاطمه ) هستند .پس برای کدامیک از شما نصیبی مانند من وجود دارد ؟

5- در اسلام آوردن بر همۀ شما سبقت گرفتم علاوه بر فهم و دانشی که دارم .

6- پس پیامیر خدا در روز غدیر خم ولایت خویش بر شما را برای من قرار دارد و ان را برشما واجب نمود .

7- پس صدها بار وای بر کسی در روز قیامت خدا را در حالی ملاقات کند که بر من ظلم کرده باشد

     امیرالمومنین علیه السلام این ابیات رادرپاسخ به نامه معاویه نگاشته است .

نامه معاویه چنین بود:"من صاحب فضائلی هستم ! پدرم در دوران جاهلیت سرور عرب بود و خود من هم در اسلام به پادشاهی رسیدم ، من خویشاوند رسول خدا و دائی مومنان و نگارنده وحی الهی هستم ".

امام علیه السلام پس از خواندن این نامه فرمودند:"أبالفضائل یبغی علیّ ابن آکلة الأکباد؟!"[آیا پسرهند جگرخواربا این فضائل بر من ستم می کند ؟!"].

آنگاه به جوانی که نزد حضرت بود ، فرمود :"ای جوان بنویس : محمد النبیّ أخی و صنوی ..."و ابیات فوق راسرودند ، ونامه وی را پاسخ گفتند .

هنگامی که معاویه این نامه ران خواند به اطرافیانش دستور داد که آن را مخفی کنند تا کسی از اهل شام آن را نخواند؛ زیرا با خواندن آن به سوی فرزند ابوطالب علیه السلام متمایل خواهند گشت .

علما ی شیعه وسنی صدور این روایت را حتمی دانسته و بر آن اتفاق نظر دارند ، اما هر یک مقداری از آن را که به موضوع بحثشان مربوط بوده است ، مورد تحقیق و بررسی قرار داده اند . بدون اینکه کوچکترین تردیدی نسبت به صدو ر آن از حضرت ،ابراز کنند، بلکه به زودی بیان خواهیم کرد که این روایت از روایات مشهور است و راویان اهل دقت نظر و حفاظ مورد اطمینان و ثققه آن را نقل کرده اند .

جمعی از بزرگان اهل سنت از بیهقی نقل کرده اند که حفظ این اشعار برهمه موالیان علی علیه السلام واجب است ، تا دنیای اسلام مفاخر آن حضرت رابدانند .

برخی از علمای شیعه که این اشعار را نقل کرده اند عبارتند از:

1- معلم امت اسلامی ،شیخ مفید ، متوفای (413ه ق)

2- شیخ ما کراجکی ، متوفی (449ه ق)

3- ابوعلی فتّال نیشابوری .

4- ابومنصور طبرسی ، که از اساتید روایی این شهر آشوب است .

5- این شهر آشوب ، متوفای (588ه ق).

6- علامه مجلسی ، متوفای (1111) .

وبعضی از علمای بزرگ اهل سنت که این قصیده را نقل کرده اند عبادتند از :

1- حافظ بیهقی  (متوفای 458). او درباره این شعر گفته است . حفظ این شعر بر همه موالیان علی علیه السلا م واجب است ، تا دنیای اسلام مفاخر او را بداند.

2- ابوحجاج ،یوسف بن محمد بلوی مالکی ، مشهور به ابن شیخ ، متوفای (حدود 605). درکتاب "ألف باء" خود چنین می گوید : اما علی رضی الله عنه جایگاهی بلند و شرافتی بس رفیع دارد، او نخستین کسی است که اسلام آورد ، و همسر فاطمه علیها السلام دختر پیامبر اکرم است .هنگامی که یکی از دشمنان آن حضرت که به نهایت او نرسیده بود (و شخصیت ومقام او را نمی شناخت ) ، بر حضرت فخر فروخت ، ایشان نیز ابیاتی را در بیان مفاخر وفضایل خویش سرودند .      ابن شیخ پس از ان مطلب ، ابیات یاد شده را ذکر می کند و می گوید : مراد علی علیه السلام از وجوب ولایت همان سخن پیامبر است که فرموده :" من کنت مولاه فعلیّ مولاه اللهم وال من والاه ، وعاد من عاداه ".

3- حافظ ابوحسین زید بن حسن تاج الدین کندی حنفی ،متوفای (613) .

4- یاقوت حموی ،متوفای (654) .

5- ابن ابی الحدید ،متوفای (656).

6- ابن حجر ،متوفای (974) .

7- متقی هندی ، متوفای (975) .*

* گزیده ای جامع از الغدیر علامه شیخ عبدالحسین امینی تلخیص وترجمه محمد حسن شفیعی شاهرودی موسسه میراث نبوت ،چاپ دوم ، رمضان المبارک 1428ه ق ، ناشر قلم مکنون /قم