بسم الـله الرحمن الرحيم

الحمد لـله رب العالمين و صلي الـله علي محمد و آله الطاهرين و لعنة الـله علي اعدائهم اجمعين من الآن الي قيام يوم الدين

سرّ استحباب زيارت امام رضا عليه السّلام در ماه رجب

زيارت در دين اسلام

زيارت در دين مبين اسلام از جمله عبادتها و سنتهاي نبوي به شمار رفته و در سيره و گفتار بزرگان و علماء بر آن تأكيد شده است و آثار و بركات فراواني براي آن ذكر شده است و همانطور كه در روايات بسياري زيارت ائمه اطهار به شكل عمومي و در همه زمانها مورد تأكيد قرار گرفته است در مواردي هم بعضي زيارات در ايام خاص و ويژه سفارش شده است و از عده اي از احاديث هم وجوب زيارت امام حسين عليه السلام استفاده مي شود مانند  روايتي  از امام صادق عليه السلام   كه در آن آمده است:
«اي ام سعيد! مزار حسين را زيارت كنيد؛ زيرا زيارت او بر مردان و زنان واجب است»1 .  

ارتباط بين محبت و معرفت

با عنايت به اين مطلب كه زيارت نوعي ابراز محبت و ارادت به اولياء گرامي خداوند است لازم است مقدمتا ارتباط بين محبت و معرفت را به طور خلاصه بيان كنيم و بعد به بحث زيارت حضرت علي بن موسي الرضا عليه السلام در ماه شريف رجب بپردازيم.

آنچه كه محبت و معرفت را با هم در مي آميزد تلازمي است كه بين آن دو وجود دارد جاهايي را ما سراغ داريم كه شناخت و معرفت بر محبت مقدم است و  تا معرفت نباشد محبتي هم حاصل نمي شود كه اين يك  قاعده كلي است در ايجاد عشق عاشق  نسبت به معشوق و محبوب ، در مواردي هم محبت حاصله از معرفت علت معرفت در درجه بالاتر مي شود كه مسئله زيارت از همين باب است و  سفارشات و تأكيداتي هم كه در اين موضوع وارد شده به همين دليل است كه زيارت باعث طي مراحل و مدارج كمال نفساني و انساني است و خيلي از بزرگان به واسطه همين زيارات به توفيقات بلند دست پيدا كردند.

جايگاه زيارت در ماه رجب

يكي از با فضيلت ترين ماههاي سال كه از شرافت و معنويت ويژه اي برخوردار است ماه رجب المرجب يا رجب الخير است كه اين ماه يكي از ماههاي حرام است كه از سه ماه حرام ذي القعده و ذي الحجه و محرم الحرام جدا افتاده است.

در ماه رجب سفارش به زيارت همه ائمه اطهار عليهم السلام وارد شده است و درباره زيارت حضرت علي بن موسي الرضا عليه السلام به شكل علي حده تأكيد شده است و يكي از رواياتي كه تصريح به اين مطلب دارد و عمده در اين باب است روايتي است از امام جواد عليه السلام كه راوي مي گويد:

من از حضرت أبو جعفر امام محمّد تقىّ عليه السّلام پرسيدم راجع به مردى كه حِجّة الإسلام خود را انجام داده بود متمتّعاً با عمره، يعنى حجّ تمتّع‏ بجاى آورده بود، و خداوند وى را كمك نموده بود تا اينكه آنها را صحيحاً بجاى آورد؛ و پس از آن به مدينه آمده بود و زيارت رسول اكرم صلّى الله عليه و آله و سلّم را بجاى آورده بود، و سپس با معرفت به حقّ تو و به اينكه تو حجّت خداوند در روى زمين هستى و درِ خدا مى‏باشى كه بايد از آن در وارد شد، به سوى تو آمده بود و تو را زيارت نموده و بر تو سلام داده بود. و پس از آن به سوى حضرت أبا عبد الله الحسين صلوات الله عليه آمده و بر آنحضرت سلام داده، و سپس به بغداد رفته و بر حضرت أبو الحسن موسى عليه السّلام سلام داده و زيارت نموده، و پس از آن به سوى شهر خود مراجعت نموده است. اينك كه موسم حجّ فرا رسيده است، او متمكّن از حجّ ميباشد، بفرمائيد: براى او با اين كيفيّتى كه ذكر شد كه حِجّة الاسلام خود را انجام داده است، آيا باز حجّ بيت الله الحرام براى او أفضل است، يا اينكه به سوى خراسان برود و بر پدرت علىّ بن موسى عليهما السّلام سلام كند؟!

حضرت فرمود: نه! بلكه به خراسان رود و بر حضرت أبو الحسن عليه السّلام سلام كند البتّه آن افضل است؛ وليكن بايد زيارت و سلامش در ماه رجب باشد. و سزاوار نيست كه زيارت آن حضرت را در امروز بجاى آوريد؛ زيرا سلطان وقت اين عمل را براى ما و براى شما قبيح و ناپسند مى‏شمرد.»2

  همانطور كه ملاحظه مي كنيد  حضرت در اين روايت حكم به افضليت زيارت قبر پدر بزرگوارشان حضرت علي بن موسي الرضا عليه السلام نسبت به زيارت حج بيت الـله الحرام داده اند و ليكن براي اين كار ماه شريف رجب را مشخص كرده اند  و مضافا به اين روايت روايتي است كه دلالت دارد بر آنكه زيارت همه ائمّه عليهم السّلام در ماه رجب مستحبّ است و حائز فضيلت بيشترى از سائر شهور است ‏ و اين روايت در «إقبال» در باب أعمال رجب، ص 631 راجع به استحباب زيارت هر يك از مشاهد مشرّفه در ماه رجب آمده است و مي فرمايد:

«زُرْ أَىَّ الْمَشَاهِدِ كُنْتَ بِحَضْرَتِهَا فِى رَجَبٍ، تَقُولُ: الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِى أَشْهَدَنَا مَشْهَدَ أَوْلِيَآئِهِ فِى رَجَبٍ وَ أَوْجَبَ عَلَيْنَا مِنْ حَقِّهِمْ مَا قَدْ وَجَب‏.... تا آخر زيارت»3  كه در اين روايت نص به استحباب زيارت امام رضا عليه السلام در ماه رجب در ضمن استحباب زيارت همه ائمه اطهار عليهم السلام وارد شده است.

و أمّا روايات در فضيلت زيارت آنحضرت بطور مطلق، بسيار است. در بعضى وعده بهشت داده شده است، و در بعضى عِدل شهادت شهداى بدر بشمار آمده است، و در بعضى ثواب هزار حجّ و هزار هزار حجّ بر آن مترتّب گرديده است‏.

سر استحباب زيارت امام رضا عليه السلام در ماه رجب

اسرار زيادي در زيارت علي بن موسي الرضا عليه السلام در ماه رجب و جود دارد كه دانستن آن انسان را بر آن مي دارد كه در ماه رجب خود را به حرم ملكوتي آن حضرت برساند و باطن و ضمير خود را به انوار درخشان آن حرم الهي صفا بخشد.

در اينجا براي پي بردن به سر استحباب زيارت امام رضا عليه السلام به مطلبي كه حضرت علامه طهراني قدس الـله نفسه الزكيه در كتاب نفيس روح مجرد آورده اند اكتفا مي كنيم ، ايشان پس از نقل روايات در فضيلت زيارت آنحضرت بطور مطلق در آخر  اشاره مي كنند به روايتي از أحمد بن محمّد بن أبى نصر بَزَنْطىّ كه مي گويد:

من در كتاب حضرت امام أبو الحسن الرّضا عليه السّلام خواندم: به شيعيان من برسانيد كه: زيارت من در نزد خداوند معادل با هزار مرتبه حجّ بيت الله الحرام را انجام دادن است.

بَزَنْطى ميگويد: من از روى تعجّب به حضرت أبو جعفر امام محمّد تقىّ عليه السّلام عرض كردم: هزار حجّ؟!

فرمود: آرى قسم به خدا! و هزار هزار حجّ براى كسيكه زيارت كند او را در حاليكه عارف به حقّ وى باشد.»4

«بارى، با ملاحظه آنچه ذكر شد، شايد بدست آيد سرّ استحباب زيارت حضرت ثامن الائمّه عليه السّلام در ماه رجب المرجّب، و ارتباط قويم آن زيارت با زيارت بيت الله الحرام. چرا كه شهر رجب از ماههاى حرام است كه تك افتاده است، به خلاف ذو القعدة الحرام و ذو الحجّة الحرام و محرّم الحرام كه اين سه ماه، متوالى و پى در پى‏اند؛ و در ماه رجب جنگ حرام است، و داراى اعتبار و خصوصيّاتى است كه آنرا از سائر ماهها متمايز ميگرداند؛ و شهر الله است؛ و براى بسيارى از سالكان راه خدا، در ماه رجب فتح باب مى‏شود. ولادت أمير المؤمنين و بعثت رسول الله صلواتُ الله و سلامُه عليهما موجب مزيد تكريم و تشريف اين ماه شده است.

بنابراين هيچيك از أقسام عمره، چون عمره رجبيّه نيست؛ و در فضيلت، با فضيلت حجّ فقط يك درجه فرق دارد. و در اين روايت أخير ديديم‏ زيارت حضرت امام هشتم براى شيعيان خُلَّص و عارفان به مقام و منزلت و حقّ او، ثواب هزار و يا هزار هزار حجّ بر آن مترتّب است. و أبداً جاى استبعاد نيست؛ زيرا حيات كعبه به ولايت است. بنابراين ولايت محور است و كانون، و كعبه در حكم محيط پرگار است. نمى‏بينى چگونه مردم دور كعبه‏اى كه علىّ در آن متولّد شده است دور ميزنند و طواف مى‏كنند و خواهى نخواهى طوعاً أو كرهاً ناچارند تسليم آن حقيقت و واقعيّت شوند؟!

همه مسلمين چه شيعه و چه عامّه بر سر سفره آنحضرت نشسته‏اند، چرا كه بقدرى گسترده است كه در برابرش سفره دگرى متصوَّر نيست. بلكه همه عالم از بركات وجودى و از ولايت تكوينيّه و وجوديّه آنحضرت متمتّع‏اند. در اينصورت مبادا استبعاد كنى كه چطور مى‏شود ثواب يك زيارت حضرت امام رضا عليه السّلام عارِفًا بِحَقِّه، معادل با ثواب هزار هزار حجّ باشد؟!

آنجا كعبه ظاهر است و اينجا كعبه باطن. آنجا تكليف است و اينجا محبّت. آنجا جسم است و اينجا جان‏.»

1 - وسائل الشيعة، ج‏14، ص: 437

2 – الكافي، ج‏4، ص: 584

3 - بحار الأنوار، ج‏99، ص: 195 به نقل از اقبال

4 - من لا يحضره الفقيه، ج‏2، ص: 583