دهم جمادی الثّانی

وفات مستنصر بالله عباسی 

در اين روز، سنه  (640ه) مستنصر بالله(1) وفات كرد (2)و او همانستكه در بغداد  در جانب شرقى دجله مدرسه اى بى مثل و مانند بنا كرد و موقوفه بسيار براى آن مدرسه قرار داد و چهار مُدرِّس براى او تعيين كرد كه به چهار مذهب درس بگويند. بدانكه مورخين گفته اند كه هر ششم از خلفاى بنى عباس يا مخلوع بوده يا مقتول ، يا مخلوع و مقتول .
و اين ضابطه محكم است مگر د مستنصر زيرا كه او خليفه سى و ششم و ششم هر ششم است كه نه مخلوع گشت ونه مقتول ، بلى اگر بعد از  مقتدرالله عبدالله بن  المعتز مرتضى بالله  در عداد خلفا شمرده شود، چنانچه  دميرى  كرده ، ضابطه بجاى خود محكم است و الا آن قاعده منتقض خواهد بود و ممكن است گفته شود چنانچه دميرى  گفته اگر چه  مستنصر از خلافت خلع نشد الا ، آنكه چون لشكر تاتار در ايام او قوت گرفتند و جلمه اى از بلاد اسلام را تسخير كردند و بگرفتند، اين اعظم و اطم از خلع خواهد بود، چه آنكه ديگر از براى بنى عباس در عراق امرى نماند و بعد از  مستنصر  ديگر از بنى عباس در عراق  خلافت نكرد جز يكنفر كه پسرش مستعصم  بايد و او را بكشتند و دولت آل عباس در  عراق  منقرض شد.

پاورقی :

1- عدد خلفای بنی عباس :( علامت (ع) علامت خلع و عزل آنهاست و (ل) علامت قتل ایشان است ) :

1-عبد الله السفاح        2- ابوجعفر منصور       3-مهدی بن منصور      4-هادی بن مهدی       5-هارون بن مهدی      6-محمد امین(ع ل)

7-مامون بن هارون       8-معتصم بن هارون       9-واثق بن معتصم        10-متوکل بن معتصم (ل)       11-منتصر  بالله بن المتوکل

12-مستعین باالله بن محمد بن معتصم (ع ل)      13-معتز بالله بن متوکل (ع ل)       14-مهتدی بالله بن الواثق  

 15-معتمد علی الله بن المتوکل     16-معتضد بالله بن طلحة بن متوکل (ل)       17-مکتفی بالله بن المتوکل     18-مقتدر بالله بن المعتضد     

19-قاهر بالله بن المعتضد (ع)        20-راضی بالله بن المقتدر       21-متقی بالله بن المقتدر (ع)        22-مستکفی بالله بن المکتفی (ع)

23-مطیع الله بن المقتدر (ع)        24-طایع الله بن مطیع (ع)       25-قادر بالله بن اسحق بن مقتدر     26-قائم بامر الله بن القادر   

27-مقتدی بامر الله بن قائم      28-مستظهر بامر الله بن المقتدی      29-مسترشد بالله بن مستظهر(ل)      30-راشد بالله بن مسترشد(ع ل) 

31-مقتضی لامرالله بن مستظهر     32-مستنجد بالله بن مقتضی     33-مستضی ء بنورالله بن مستنجد      34-ناصرلدین الله بن المستضی ء

35-الظاهر بالله بن الناصر(ل)       36-مستنصر بالله بن ظاهر       37-مستعصم بالله بن مستنصر(ل)     

2- کشف المحجة الثمرة المهجة :ص3 . اقبال الاعمال :ج1ص7 . وقایع الایام :ص336 

توضیحات

جمادی الثانی

11 ارديبهشت 1391

سید امیر حسین بحرالعلوم طباطبایی

3934