دل آن كس كه گشت بر تن شاه             بود آسوده ملك از او و سپاه

بد بود تن چه دل تباه بود                        ظلم لشكر ز ضعف شاه بود

اين چنين پر خلل دلى كه ترا است            دد و ديوند باتو ز اين دل راست

پاره گوشت نام دل كردى                         دل تحقيق را بحل كردى

اين كه دل نام كرده اى به مجاز                  روبه پيش سگان كوى انداز

از تن و نفس و عقل و جان بگذر                  در ره او دلى به دست آور

آنچنان دل كه وقت پيچاپيچ                         اندر او جز خدا نيابى هيچ

دل يكى منظرى است ربانى                       خانه ديو را چه دل خوانى

از در نفس تا به كعبه دل                             عاشقان را هزار و يك منزل

4 ـ  قالَ عليه السلام : فَوْتُ الْحاجَةِ اَهْوَنُ مِنْ طَلَبِها اِلى غَيْرِ اَهْلِها ؛ فـرمـود: فـوت شـدن حـاجـت آسـانتر است از طلب نمودن حاجت از غير اهلش .
 وَ لَقَدْ اَجادَ مِنْ قال  :

اُقْسِمُ بِاللّهِ لَمَصُّ النَّوى                وَ شُرْبُ ماءِ الْقَلَبِ الْمالِحَةِ

وَ مِنْ سُؤ الِ الاَوْجُهِ الْكالِحَةِ            فَاسْتَغْنِ بِاللّهِ تَكُنْ ذَا الْغِنى

مُغْتَبِطا بِالصَّفْقَةِ الرّابِحَةِ                 طُوبى لِمَنْ يُصْبِحُ ميزاتُهُ

يَوْمَ يُلاقى رَبَّهُ راجِحَةٌ                     اَحْسَنُ بِالاِنْسانِ مِنْ ذِلَّةٍ

5 ـ  قالَ عليه السلام : اَلقَناعَةُ مالٌ لاينْفَد  ؛  قناعت كه مساهله در اسباب معاش باشد مالى است كه فانى نمى شود و گنجى است كه تمام نمى شود. فقير گويد: كه بيايد در فصل معجزات حضرت هادى عليه السلام كلامى در قناعت .
6 ـ  قـالَ عـليـه السـلام : كـَفـاكَ اَدَبـا لِنـَفْسِكَ اجْتِنابُ ما تَكْرَهُهُ لِغَيْرِكَ  ؛  
بـس اسـت تـرا از بـراى ادب كـردن نـفـس خود دورى كردن از آنچه مكروه مى شمرى از غير خودت . پس هركه طالب باشد سعادت نفس و تهذيب اخلاق را بايد ديگران را آيينه عيوب خـود قـرار دهـد و آنـچـه از ايـشـان سـر زنـد تـاءمـل در حـسن و قبح آن كند و به قبح هرچه بـرخـورد بـدانـد كـه چـون ايـن عمل از خود او سر زند قبيح است و به حسن هرچه برخورد بـدانـد كـه ايـن عـمـل از او نـيـز حـسـن اسـت ، پـس در ازاله قـبـايـح خـود بـكـوشـد و در تحصيل اخلاق حسنه ، سعى بليغ نمايد.
7 ـ  قـالَ عـليـه السلام : كَمْ مِنْ اَكْلَهٍ مَنَعَتْ اَكَلاتٍ  ؛ بسا يكبار خوردنى يا خوردن يك لقمه كه مانع شد از خوردنهاى بسيار.
و فـى مـعـنـى كـلامـه عـليـه السـلام : كـَمْ مِنْ شَهْوَةٍ ساعَةٍ اَوْرَثَتْ حُزْنا طَويلا  ؛
يـعـنى بسا شهوت يك ساعت كه سبب حزنهاى طولانى شود. و حريرى در  مقامات  از كـلام حـضـرت اخـذ كـرده قـول خـود را: يـا رَبُّ اَكـْلَةٍ هـاضـَتِ الا كـِلَ وَ مـَنـَعـَتـْهـُ  مَآكِل  .
8 ـ قـال عـليه السلام : كُنْ فى الْفِتْنَةِ كَابْنِ اللَّبونِ لاظَهْرٌ فَيُرْكَبَ وَ لاضَرْعٌ فَيُحْلَبَ .
بـاش در زمـان فـتـنـه مانند شتر بچه اى كه داخل در سن سه سالگى شده باشد كه نه پـشـتـى اسـت او را كـه بـه سـوارى آن كـوشـنـد و نـه پـسـتـانـى كـه از آن شـيـر دوشند. حـاصـل آنـكـه در فـتـنـه داخـل مـشـو و بـه قـوت بـازو و مال در آن همراهى مكن و چنان باش كه از تو انتفاعى نبرند چه بسا شود كه خونها ريخته شـود و مـالهـا غـارت شـود و عرضها به باد رود و تو در آن شريك شوى و خسران دنيا و آخرت برى .
9 ـ قـال عـليـه السـلام : مـا عَال مَنِ اقْتَصَدَ  ؛ فقير و درويش ‍ نگشت كسى كه در مخارج خود ميانه روى كرد.
10 ـ قال عليه السلام : ما قالَ النّاسُ لِشَى ءٍ طوُبى لَهُ اِلاّ وَ قَدْ خَبَاءَ لَهُ الدَّهْرَ يَوْمَ سَوْءَ  ؛
نـگـفـتـنـد مـردمـان بـراى چـيـزى ايـن كـلمـه را كـه خـوشـا بـه حال او مگر آنكه پنهان كرد روزگار غدار از براى او روز بدى .

خويشتن آراى مشو در بهار                  تا نكند در تو طمع روزگار

11 -  قالَ عليه السلام : مَنْ تَذَكَّرَ بَعْدَ السَّفَرِ اسْتَعَّدَ  ؛
كسى كه ياد كند دورى سفر خود را استعداد و تهيه آن راه دور خود را بيند. پس ‍ اشخاصى كـه در تـهيه توشه و زاد و آخرت نيستند جهتش غفلت آنها است از آن سراى ، پس آماده سفر خود باش و به غفلت مگذران و خود را خطاب كن و بگو

خاك من و تو است كه باد بهار                مى بردش سوى يمين و شمال

عمر بافسوس برفت آنچه رفت                ديگرش از دست مده بر مآل

بس كه در آغوش لحد بگذرد                   بر من و تو، روز و شب و ماه و سال

اى كه درونت به گنه تيره شد                  ترسمت آيينه نگيرد صقال

زنده دلا مرده ندانى كه كيست                آنكه ندارد به خدا اشتغال

مالَكَ فى الْخَيْمَةِ مُسْتَلْقِيا                      قَدْ نَهَضَ الْقَوْمُ وَ شَدُّ وَ الرِّحالَ

قَدْ وَ عَرَ الْمَسْلَكُ ياذَا الْفَتى                     اَفْلَحَ مَنْ هَيَّاء زادَ الْمآلِ

لاتَكُ تَغْتَرُّ بِمَعْمُورَةٍ                                  يَعْقِبُها الْهَدْمُ اَوِ اْلاِنْتِقالُ

مالَكَ تَعْصى وَ مُنادِى الْقَبُولَ                     مِنْ قِبَلِ الّحَقِّ يُنادى تَعال

12 ـ  قالَ عليه السلام : ما اَكْثَرَ الْعِبَرُ وَ اَقَلَّ اْلاِعْتِبارُ  ؛ چه بسيار است عبرت و پند و كم است پند گرفتن

كاخ جهان پر است ز ذكر گذشتگان                  لكن كسى كه گوش دهد اين ندا كم است

در تواريخ مسطور است كه چون عبدالملك مروان ، مصعب بن زبير را كشت و عراق را تسخير كرد و به كوفه رفت و داخل دارالا ماره شد و بر سرير سلطنت تكيه داد و سر مصعب را در مقابل خود نهاد و در كمال فرح و انبساط بود كه ناگاه يك تن از حاضرين را عبدالملك بن عـمر مى گفتند لرزه فرو گرفت و گفت : امير به سلامت باد، من قصه عجيبى از اين دارالا مـاره به خاطر دارم و آن چنان است كه من با عبيداللّه بن زياد در اين مجلس بودم سر مبارك امام حسين عليه السلام را براى او آوردند و در نزد او نهادند، پس از چندى كه مختار كوفه را تـسـخير كرد با او در اين مجلس نشستم و سر ابن زياد را در نزد او ديدم ، پس از مختار بـا مـصعب صاحب اين سر در اين مجلس بودم كه سر مختار را در نزد او نهاده بودند و اينك بـا امـيـر در ايـن مجلس ‍ مى باشم و سر مصعب را در نزد او مى بينم و من در پناه خدا در مى آورم امـيـر را از شـر ايـن مـجـلس . عـبـدالمـلك مـروان تـا اين قصه را شنيد لرزه او را فرو گـرفت و امر كرد تا قصرالا ماره را خراب كردند.(84) و اين قصه را بعضى از شعراء به نظم آورده و چه خوب گفته

يك سره  مردى ز عرب هوشمند                  گفت به عبدالملك از روى پند

روى همين مسند و اين تكيه گاه                   زير همين قبه و اين بارگاه

بودم و ديدم بر ابن زياد                            آه چه ديدم كه دو چشمم مباد

تازه سرى چون سپر آسمان                      طلعت خورشيد ز رويش نهان

بعد ز چندى سر آن خيره سر                            بد بر مختار به روى سپر

بعد كه مصعب سرو سردار شد                      دست كش  او سر مختار شد

اين سر مصعب به تقاضاى كار                         تا چه كند با تو ديگر روزگار

نوشتن دیدگاه