آیا نوروز ریشۀ دینی دارد؟

آیا نوروز ریشۀ دینی دارد؟      

در برخی  از روایات، امامان علیهم السلام از نوروز مطالبی موجود است .

مثلا در روایتی از حضرت صادق«علیه السلام» نقل شده که میفرماید: «نوروز، روزی است که پروردگار از بندگان پیمان گرفته است او را عبادت کنند و به او شرک نورزند و به فرستادگانش و امامان«علیهم السلام» ایمان آورند. نوروز، روزی است که خورشید در آن طلوع کرده و هیچ نوروزی نیست مگر این که ما در آن روز در انتظار از میان رفتن سختی هاییم؛ زیرا نوروز از روزهای ما و شیعیان ماست.» ( بحارالانوار، ج 59، ص 1و 92)

در روایتی دیگر از معصوم«علیه السلام» وارد است: «چون نوروز(روزِنو) فرا می رسد، غسل کنید، لباس پاکیزه بپوشید، خود را معطّر سازید و در آن روز، روزه بگیرید.» 

در برابر این روایات، روایتی دیگر منسوب به حضرت امام موسی بن جعفر«علیه السلام» است که در پاسخ درخواستِ منصورِعبّاسی مبنی بر اینکه آن حضرت هنگام نوروز در جایی بنشیند و به دیگران تبریک و تهنیَت گوید، فرمودند: «در اخبار جَدّم‏ خبری از این عید چیزی نیافتم و پناه می برم به خدا که احیا کنم چیزی را که اسلام آن را محو نموده.» (بحارالانوار، ج 59، ص 2و 100).

بنابر فرمایش حضرت علی مرتضی علیه السلام : «هر روزی که در آن، نافرمانی خدا نشود، عید است.» (شرح نهج البلاغه فیض الإسلام).

رسوماتی مانند قند سائیدن بر سر عروس یا سفرۀ هفت سین را با برکت دانستن یا سیزدۀ فروردین را نحس دانستن یا ماهی در شیشه زندانی کردن و مقداری حبوبات اسراف و سبز کردن و روز سیزده دور انداختن مطابق دستور دینی نیست و خروج از صراط علی است.

روزی که امام زمان «علیه السلام» ظاهر شود روزی نو است و باید آنرا عید گرفت و لباس نو پوشید و روزه گرفت و عطر زد و غسل کرد) پس عید نو روز، روزی نو است و هر روزی می شود عید نوروز باشد به همین دلیل فرموده اند هر روز که در آن گناه نباشد عید است).

خداوند بهترین گفتار یعنی قرآن را در مقدّس ترین شب (یعنی شب قدر که از هزار ماه بهتر است) و در عزیز ترین ماهها(یعنی ماه مبارک رمضان) مطابق سال قمری نازل کرده است. اگر کار های دنیائی ما مهمتر از عبادات و شب قدر نیست، چه بهتر که آنها را با سال قمری تنظیم کنیم. عبادت خداوند ، قرائت قرآن و پاکی و نظافت خانه و نیز لباس نو بر تن کردن .(نه تجمّل گرایی و فخر فروشی کردن) ، و همچنین روزه داشتن و به دیدار دوستان و خویشان رفتن، بسیار پسندیده و ارزشمند است و این کار سفارش اسلام و در هر موقع نیکوست(غدیرخم).

ولی اعتقاد به نامیمونی روز سیزدهم فروردین و واجب بودن سفرۀ هفت سین و برگزاری مراسم چهارشنبه سوری، چون علّت عَقلانی و شرعی ندارد، محکوم و مطرود است. پیام آیت الّله صافی : امّت بزرگ و مسلمان ایران! شیعیان و جوانان متعهّد و مخلص! فرزندان قرآن و نهج البلاغه! امّت توحید، امّت حق و عدل و صدق و صلح! امّت محمّد صلی الله علیه وآله وسلم ! برادران و خواهرانی که اسلامیّت را ملیّت، هویّت و افتخار خود می دانید و در میدانهای مختلف همواره با آن ابراز وجود و اعلام موجودیّت می کنید و سرافراز و سربلند، به اسلام، به شعائر اسلام، به التزام و احکام اسلام و مدنیّتِ اسلامی می بالید! ای عاشورائیان و صاحب الزّمانیان ! شما که همیشه و در فرصتهایی مثل عاشورا، هویّت اسلامی خود را به نمایش گزارده و نشان داده اید آنچه پیش شما اصل است و همۀ هدفها و حرکتها و افتخارات و برنامه ها و شعارها باید بسوی آن و برای آن و برگرفته از آن باشد، اسلام و ولایت اهل بیت، علیهم السلام است، روی سخن و عرایضم با شماست. با آن عدّه ای که در عوالم معلومی سیر می کنند و می خواهند با کارهائی مثل پریدن از روی آتش سنّتهای مرده را زنده کنند حرفی نداریم؛ روی سخن، با شما برادران– فرزندانِ علی علیه السلام و خواهران و دخترانِ فاطمۀ زهرا علیه السلام است.

البته مراسم خرافی مثل چهار شنبه سوری، مناسب با شأن، مقام، درک، بصیرت و معرفت مردم شریف و مسلمان ایران نیست و کسانی که در این مراسم شرکت می نمایند اکثراً ناآگاه و بی اطّلاع می باشند و گروهی غرضشان ضربه زدن به هویّت اسلامی جامعه است؛ در پشت ترویج این هویّت زدائی، روشن فکر نماها و برخی نویسندگان و مطبوعات ملی گرا، شمار دستگاههای تبلیغاتی بیگانه قرار دارند. اینها در گوشه و کنار دنیای اسلام، به اسم میراث ها و سنّت های باستانی فرهنگ های جاهلی آنها را مطرح می کنند؛ مثلا در ایران عصر های قبل از اسلام، در مصر دوره های فرعون ها و زمانهائی که عروس نیل و آن خرافات عجیب و غریب رایج بود و در این سو و آن سو و هر جا دستشان برسد برای کمرنگ کردن فرهنگ اسلام و مدنیّت اسلامی تلاش میکنند. هم اکنون مسئلۀ حجاب در فرانسه و ضدّیت با حقوق اوّلیّۀ زن های مسلمان، عمق این توطئه ها را نشان میدهد. فرهنگ چهار شنبه سوری ، فرهنگ ضدّ حجاب ، فرهنگ به اصطلاح ملی گرائی، مبارزه با مدارس دینی، فشار شدید آمریکا بر حکّام آژانس بین المللی انرژی اتمی علیه ایران اسلامی ، اوضاع فلسطین و افغانستان و عراق و ده ها مسائل دیگر، همه، حرکت در خط استیلا بر عالم اسلام و محو مدنیّت آن می باشد و همه در یک مسیر قرار دارد. مسلمانان در چنین شرایطی باید اتحاد و آگاهی و ایستادگی و هوشیاری خود را حفظ کنند و از مواضع دینی خود عقب نروند؛ هدف دشمن را از احیاء عادات کهن و مرده که چهار شنبه سوری در ایران نمونه ای از آن است درک نمایند. در خاتمه لازم به تذکر است که شنیده شد بعضی از مسئولین به عنوان کنترل و دفع اَفت به فاسد، در مقام رسمیّت دادن به مراسم چهارشنبه سوری و نوروز برآمدند حقیر، این اقدام را که حکایت از ضعف نیروهای کنترل کننده نظم می باشد، خلاف مصلحت و حرکت در مسیر همان برنامۀ چهارشنبه سوری و رسمیّت دادن به آن میدانم.

استفتائات:

س1-استفاده از ترقه و مواد قابل انفجار و ساخت وخرید و فروش آنها چه صورت دارد؟ مقام معظّم رهبری-آیت الّله مکارم شیرازی-آیت الّله صافی گلپایگانی-آیت الّله تبریزی- آیت الّله فاضل لنکرانی-آیت الّله بهجت-آیت الّله سیستانی: چون تبذیر مال و موجب اذیّت و آزار دیگران می شود و خلاف قانون و مقررات نظام جمهوری اسلامی است جایز نیست.

س2 - در عید نوروز اقدامات خوبی چون نظافت و صلۀ رحم و ... انجام میگیرد. ولی برخی مدعی هستند، به استناد برخی روایات که این عید علاوه بر جنبۀ ملی، وجهۀ شرعی نیز دارد از جمله به روایاتی از مُعَلِی بن خُنَیس استناد می شود، یا روایتی از امام علی علیه السلام ذکر می شود که هر روزتان نوروز باد. آیا استناد به این روایات تام است و می توان برای نوروز وجهۀ شرعی و دینی درست کرد؟

مقام معظم رهبری: سعی کنید اطلاعات تاریخی و غیر آنرا از منابع معتبر که در اختیار افراد مطّلع و مورد اعتماد است دریافت نمائید.

آیت الّله فاضل لنکرانی: شما مطالب مربوط به دین خود را از مراجع تقلیدتان اخذ کنید نه از مردم عوام و افرادی که بدون علم کافی سخن می گویند کما اینکه نمی توانید به یک روایت استناد کنید در حالی که روایات دیگر هم داریم و شما صحت آنرا تشخیص نمی دهید.

آیت الّله صافی گلپایگانی: نوروز از اعیاد اسلامی نیست . 

 آیت الّله بهجت: در روایات برای نوروز وجهۀ دینی و شرعی داده نشده فقط نوشته شده که در نوروز این جریانات اتفاق افتاده  .

آیت الّله سیستانی: صحت آنها ثابت نیست.

س3 - زدن ترقه یا استفاده از مواد منفجره در برخی مناسبتها اگر موجب ترس و سقط جنین یا ناراحتی اعصاب و روان افراد یا خسارت مالی گردد چه صورت دارد و آیا شخص نسبت به خسارت مال و جانی و روحی و روانی افراد ضامن میباشد؟

مقام معظم رهبری: در فرض سؤال جایز نیست و موجب ضمان است.

آیت الّله صافی گلپایگانی: اصل این اعمال از جهت اسراف و نیز تشبّه به آتش پرستان جایز نیست و چنانچه موجب ترس اشخاص شود حرمتش مؤکّد است و اگر موجب سقط جنین شود ضمانت نیز دارد و همچنین اگر موجب خسارت مالی شود.

آیت الّله بهجت: اینگونه کار های بیهوده جایز نیست چنانچه این اعمال خسارتی به دنبال داشته باشد ضمان می آورد.

آیت الّله فاضل لنکرانی: اگر باعث خسارت شود ضمانت دارد.

آیت الّله سیستانی: اگر عرفاً مستند به وی باشد ضامن است.

آیت الّله تبریزی: در صورتی که موجب وحشت یا اضرار شود حرام است و در صورت وقوع جنایت یا خسارت مالی شخص مباشر ضامن است و در مورد جنایات نابالغ ولی او ضامن است.

س4 - انجام چهار شنبه سوری و سیزده بدر و اعتقاد به نحسی سیزده و ملی گرائی مانند تفاخر به تخت جمشید و احیاء سفرۀ هفت سین چگونه است؟( متأسفانه این اعمال تبلیغ می شود) و خرید و فروش و استفاده از ترقه و مواد قابل انفجار و ساخت آنها اعم از اینکه موجب آزار و اذیت شوند یاخیر، چه صورت دارد؟ مقام معظّم رهبری: موارد فوق مبنای عُقلائی ندارد و در فرض دوم اسراف، لطمات جانی و آزار مردم و خلاف مقررات حرام است.آیت الّله مکارم شیرازی: این کارها شایستۀ مسلمان نیست.

آیت الّله صافی گلپایگانی :اشکال دارد.

آیت الّله تبریزی: هیچ یک از این امور رجحان شرعی نداردو تشویق مردم به این مورد تشویق به دنیا و غافل کردن از آخرت است و اینکه تصور می کنند این امور مردم را به حفظ وطن وعزّت، وامیدارد تصوری باطل است آنچه مردم را به عزّت می رساند و به حفظ وطن وامیدارد ایمان است و بس.

آیت الّله فاضل لنکرانی: در فرض مزبور که دارای خطرات جانی و مالی است و موجب اذیت و آزار دیگران است و مخالف مقررات و قانون و نظم جامعه است جایز نیست.

آیت الّله بهجت: این کار ها مشروعیت ندارد.

آیت الّله سیستانی: اموری که به جامعه ضرر می زند و موجب ایذاء مردم است مانند استعمال ترقه، خرید و فروش آن جایز نیست.

آیت الله مکارم شیرازی در مورد ریشۀ تاریخی سیزده بدر : مراسم خرافی سیزده بدر را من بررسی کردم، سرچشمه اش از نظر تاریخ بر می گردد به اصحاب الرّس که در قرآن به آن اشاره شده است و در یکی از شروح نهج البلاغه هم داستان مفصل آن را دیدم. دوازده روستا بود که هر روستا به نام یکی از ماههای سال خورشیدی بود. یکی اسمش فروردین بود، یکی اردیبهشت، یکی خرداد،... بترتیب. مذهبشان هم بت پرستی بود که درختان صنوبر را پرستش میکردند صنوبر منبع درآمد خوبی برای آنها بود روز اول که می شد همه از تمام دوازده روستا در آبادی فروردین جمع می شدند و مراسم جشنی داشتند فردا به روستای اردیبهشت می رفتند ومراسمی داشتند روز سوم به روستای خرداد می رفتند تا به روستای اسفند که می رسید دوازده روستا تمام می شد روز سیزده دسته جمعی از روستاها به بیابانها میرفتند و مراسم سیزده و جشن و پایکوبی و آلودگی به انواع مفاسد را در آنجا برگزار می کردند بنابر این سیزده بدر سنتی بوده که از بت پرستان باقی مانده همان طوری که سنّت مراسم شب چهار شنبه سوری هم که احترامی برای آتش قائل می شدند سنتی از آتش پرستان است.  اینگونه امور وانمود می شود که نظافت از نیاکان ما بما رسیده است در حالی که در اسلام نظافت بسیار سفارش شده و روز خاصّی ندارد و همیشه باید محیط و خودمان را تمیز نگاه داریم.

 بیان شهید مطهری: قرآن فکرهای باطل را به درختان بی ریشه تشبیه می کند. یکی از آنها تبعیّت کورکورانه از گذشتگان، از آباء و اجداد است. و از موضوعاتی است که قرآن روی آن زیاد تکیه کرده است و آن را منشأ لغزش و خطای بشر می داند و سخت انتقاد می کند. مثلاً آنها میگویند: ما همان سنّت اجداد خودمان را پیروی میکنیم« اِنّا وَ جَدنا آبائنا علی امّه وّ اِنّا علی آثارهِم مقتدون» به تعبیر امروز: سنّت گرا هستیم. حالا این طریقه صحیح است یا غلط برای آنها فرقی نمی کند. به هر حال قرآن سنّت گرایی و ضدّ سنّت گرایی را محکوم و فقط عقل گرایی و منطق گرایی را تأیید می کند. قرآن می گوید: هر کار به اصطلاح قدیمی و هر سنّت قدیمی را به دلیل آنکه گذشتگان ما چنین می کرده اند، نیاکان ما این چنین بوده اند و ما باید راه نیاکان خودمان راه برویم، انجام دادن آن محکوم است، چون ممکن است نیاکانتان اشتباه کرده باشند، ممکن است نیاکانتان عقل و شعور نداشته باشند. آن که دلیل نمی شود. نیاکان ما در گذشته چنین می کرده اند، ما هم چنین میکنیم! چهارشنبۀ آخر اسفند می شود، بسیاری از خانواده ها( که باید بگوییم: خانواده های نادان ) آتشی و هیزمی روشن می کنند، بعد آدمهای سُر و مُر و گُنده از روی آتش می پرند: ای آتش زردی من از تو، سرخی تو از من! این چقدر حماقت است ؟ می پرسیم: چرا چنین می کنید؟ می گویند این یک سنّتی است میان ما مردم، از قدیم گذشتگان ما چنین می کرده اند. قرآن می گوید: اَوَلَو کانَ آباؤُهُم لایَعقِلونَ شَیئاً. اگر گذشتگان چنین کاری می کردند، شما وقتی می بینید یک کاری احمقانه است و دلیل حماقت گذشتگان شماست، رویش را بپوشانید. چرا این سند حماقت را سال به سال تجدید می کنید؟ این فقط یک سند حماقت است که کوشش می کنید این سند حماقت را همیشه زنده نگه دارید، یعنی ماییم که چنین گذشتگان احمقی داشته ایم.(نشریّۀ نصیحت 490) از طرفی مضمون آیه(189بقره)هلال ماه برای دانستن اوقات و تنظیم زمان عبادات و حج مردم است. مضمون آیه(36توبه)ماه ها دوازده تا و چهار ماهِ آن، حرام است. مضمون آیه(5یونس)خداوند حرکت ماه در منازل گوناگون را وسیلۀ سنجش حساب سال قرار داد. و نیز هجرت پیغمبر اکرم علیه السلام اول ماه ربیع و مبدأ تاریخ اسلام قرار گرفت و دشمنان برای اینکه مسلمانان مناسبات دینی را فراموش کنند تاریخ را عوض کردند و به همین علّت تاریخِ تمامِ کشور های مسلمان میلادی است. از زمان ظهور اسلام در ایران تا سال1343تاریخ هجری قمری متداول و تمام نوشتجات و اسناد و تاریخ رسمی کشور برمبنای سال قمری بوده است. با به قدرت رسیدن رضاشاه و به تحریک بیگانگان برای اینکه اسلام را از بین ببرند و مردم ماه های محرم و رمضان وحج و زمان دیگر عبادات را گم کنند و نسبت به انجام تکالیف دینی بی تفاوت شوند و مکلّفین برای محاسبۀ سنّ خود سال قمری را ندانند، تاریخ رسمی کشور را می خواستند به سال میلادی تبدیل کنند، به دلیل مخالفت علما به سال هجری شمسی (1304)تغییر یافت واهمیّت ماههای قمری کم شد و چون دیدند مردم همچنان به امور مذهبی پایبند هستند باز به تحریک بیگانگان زمان حکومت محمد رضا، سال شمسی را نیز به سال شاهنشاهی تغییر دادند. نکته ای در مورد دور کردن مسلمانها از ارزشها!!! به بیان حضرت آیت الّله صافی گلپایگانی توجّه فرمائید: یکی از نخست وزیران انگلستان در نطقی صراحتاً گفته است، تا کعبه و قرآن و حجاب در جوامع اسلامی باشد ما نمی توانیم آقائی خود را بر آنها داشته باشیم . باید قرآن را ازبین ببریم کعبه را ویران کنیم و حجاب را از بانوان مسلمان بگیریم. اقدام سفیر روس ،علم کردن فرقۀ بهائیّت در ایران واقدام مستر همفر ،علم کردن فرقۀ وهّابیّت در عربستان برای رسیدن به همین هدف بوده است. اقدام رضا شاه و آتاترک، تغییر خطّ قرآن به لاتین و بی حجابی و بی بند و باری از آن جمله است.(حتما به کتاب وهّابییّت نوشتۀ مستر هِمفِر مراجعه کنید که برای تسلّط بر مسلمانان بیست دستور عملکرد به انگلستان پیشنهاد کرده است) برای رسیدن به هدفشان «مستر هِمفِر » در عربستان ،«امان الّله خان» در افغانستان، «آتاترک» در ترکیّه، «رضا خان» و «سفیر روسیّه» در ایران عمّال آنها بودند. از اقدام وهّابیها تخریب بارگاه ملکوتی ائمّۀ بقیع و تمام مکانهای مقدّس و مهمّ مسلمین بوده است و قصد داشتند قبر پیغمبر علیه السلام را نیز خراب کنند که قیام مسلمانها نگذاشت. شما خیال می کنید برای چه خرج می کنند و فتوا می دهند که شیعیان را بکشند؟.........

والسلام20/3/1431

توضیحات

مباحث معرفتی

20 اسفند 1390

sadat

6338